در مورد آزار و اذیت جنسی به کودکان و نوجوانان چه بگوییم؟

سو استفاده جنسی به تدریج شروع می شود. با تماسهای خوب آغاز می شود، بعد نوبت به تماسهای مشکوک می رسد وسپس تماسهای بدانجام می شود.

• معمولا سو استفاده جنسی همراه با فریب، تهدید و یا حتی تماسهای لذت بخش است.
• معمولا فردی آشنا در این قضیه درگیر است. گرچه ممکن است غریبه ها هم گاهی به این کار اقدام کنند.
• معمولا فرد متعرض و یا متجاوز از کودک می خواهد تا راز او را نگه دارد.
• سو استفاده جنسی می تواند هم پسرها و هم دخترها را تهدید کند و ربطی به خوشگل و زشت بودن ندارد.

راههای فرار ازیک موقعیت و یا وضعیتی که ممکن است سو استفاده جنسی در آن رخ دهد را به کودکتان بیاموزید ، می توانید برای این کار از داستانها و یا سناریوهایی مانند مثال زیر استفاده کنید:

• مامان سپیده و سارا آنها را برای خریدن نوشابه به سوپر محل فرستاده، آنها بارها برای خرید به این فروشگاه رفته اند. وقتی آنها وارد می شوند همسایه که پیرمرد است آنها را برای خوردن بستنی به خانه اش دعوت می کند. وقتی آنها دارند بستنی می خورند، پیرمرد شروع به ماساژ دادن پای سارا می کند.
• از کودک 6 تا 8 ساله تان بپرسید اگر او به جای بچه ها بود چه کار می کرد؟ به چه کسی خبر می داد؟
• می توانید داستان را این طور ادامه بدهید که اگر پیرمرد به آنها بگوید : اگر به کسی چیزی نگویید من هر بار که اینجا می آیید به شما بستنی می دهم ! آنها چه کار باید بکنند.
• اگر آنها را تهدید کند که به صاحب خانه شان می گوید که آنها را از خانه بیرون بکند، بچه ها باید چه کار بکنند؟
• خلاق باشید مثالهایی از این دست فراوانند. شما می توانید با تاکید بر آنچه خود بچه ها می دانند به آنها روشهای مقابله را بیاموزید.
• لیستی از کسانی که ممکن است کودک در صورت احساس خطر به آنها پناه ببرد برای او مشخص کنید. ( ترجیحا از زنان و خانمهای مورد اعتماد و در دسترس)
• حمام کردن کودک فرصت خوبی برای آموزش نقاط خصوصی بدن و راههای محافظت از آنها به کودک است. به کودکتان نشان دهید که شستن و تمیز نگه داشتن این ناحیه ، برای سلامتی او اهمیت دارد و در ضمن باید مراقب باشد کسی به این نقطه دست نزند.
• نشان دهید که شما هم فقط برای سلامتی و پاکیزه نگه داشتن او به این نقطه دست می زنید. برای شستن این ناحیه از او اجازه بگیرید و یا در سنین بالاتر، در صورتی که او را به حمام می برید به او فرصت دهید تا این ناحیه را خودش بشوید.
• می توانید راههای برخورد با تماسهای ناخواسته را به او آموزش دهید. نه گفتن را به او بیاموزید و اینکه در صورتی که با تماس ناخواسته فردی سمج و پر زور روبرو شد چگونه از خود محافظت کند.
• به کودک بگویید که تمام تماسها خوب نیستند و یک بچه باهوش باید فرق بین تماسهای خوب و بد را بفهمد. باید تماسهای بد را به مادرو پدر، معلم و یا یک فرد مورد اعتماد گزارش بدهد. چون این تماسها ممکن است کم کم پیشرفت کند و به سو استفاده جنسی ختم بشوند.
• به کودک اطمینان بدهید که اگر تماسهای مشکوک را به یک آدم بزرگ مورد اعتماد گزارش بدهد ، راحت تر می توان در مورد روش برخورد با آن تصمیم گرفت.
• به بچه ها بگویید که گزارش دادن موارد مشکوک باعث حفاظت بیشتر خودشان و بچه های دیگر می شود.
• به بچه یاد بدهید که نقاط جنسی و بدنش به خودش تعلق دارد و کسی حق ندارد بدون اجازه او به آن نقاط دست بزند. می توانید برای این آموزش از یک شعر و یا داستان استفاده کنید.
• چند سال قبل ، شعری ژاپنی را می خواندم که برای کودکان 2-3 ساله توضیح می داد که همانطور که مامان ساعتش را بالای کمد می گذارد و یا بابا وقتی موتور سواری می کند از کلاه ایمنی استفاده می کند. او همپوشک می پوشد.شما هم می توانید به بچه بگویید که همانطور که او از چیزهای گرانبهایش مراقبت می کند ازآن نقطه هم باید مراقبت کند، و اجازه ندهد کسی آن را لمس کند مگر مامان یا دکتر آن هم فقط وقتی که مامان اجازه می دهد.
• اگر در سن 3-2 سالگی این آموزش را به کودکتان بدهید بعد می توانید آموزشهای بعدی را بر همین اساس ادامه داده و در طی سالهای بعد از اینکه او می داند چگونه از خودش مراقبت کند خیالتان آسوده تر باشد. این کودک بعدا بهتر خواهد پذیرفت که برای حفاظت از خودش در برابر بیماریهای مقاربتی از تماس با افراد مشکوک خود داری کرده و از کاندوم استفاده نماید.
• ارزشهای خانوادگی را به او بیاموزید مثلا بگویید : ما توی خانوده مون از این کارها نمی کنیم. یا مثلا ما این رفتارها رو نمی پسندیم.
• این کار باید در زمینه ای از واقعیت انجام شود . کودک باید ببیند که شما واقعا برخی رفتارها را عیب می دانید. و به آنها نمی پردازید.؛حتی اگر در حال مشاهده یک رفتار مشکوک توسط یکی از بستگان نزدیک مانند پسر خاله و یا پسر عمویش است. گرچه این کار گاهی بسیار مشکل است اما کودک باید بداند که ارزشهای خانوده او و قوانینی که در خانه آنها وجود دارد حتی با قوانین خانواده عمو و خاله فرق دارد.
• این کار نیز باید در محیطی آرام و بدون ترس و سختگیری انجام بگیرد. بیشتر روی ارزشهای خانوادگیتان تاکید کنید .
• وقتی رفتار مشکوکی از یکی از افراد غریبه و آشنا دیدید. برای کودک بگویید که این رفتار را من نمی پسندم و فکر می کنم خیلی از آدمهای دیگه دنیا هم تاییدش نمی کنند .

مثالهایی از پرسشهای کودکان و پاسخهای شما

• آیا درسته کسی به وسط پاهای من دست بزنه؟
• آیا مجبورم توی بغل عمو بشینم؟
• آیا ممکنه رازداری کار اشتباهی باشه؟

پاسخها برای سنین 6-2 سال:

• اگر دوست نداری ، هیچ وقت مجبور نیستی کسی را ببوسی یا بغل کنی. هیچ آدم بزرگی و یا هیچ فرد بزرگتر از تو حق نداره به وسط پاهای تو دست بزنه، پس باید همیشه به من بگویی، تو مجبور نیستی هیچ رازی را از مامان مخفی کنی. حتی اگر کسی به تو بگوید کهاگر این کار را نکنی ، اتفاق بدی می افتد. همه چیز را فورا به من بگو و مطمئن باش کاری می کنم که اتفاق بدی برای تو نیافتد.

پاسخها برای سنین 6-8 سال:

• تنها کسی که تو باید همیشه از او اطاعت کنی مامان است. تو باید در مدرسه همان طوری رفتار کنی که به تو می گویند، اما اگر در مدرسه کسی از تو خواست که کار عجیبی را در تنهایی با او انجام بدهی، لازم نیست حرف او را گوش کنی.
• اگر کسی به تو بگوید کارهایی مثل دست زدن به بدن همدیگر و یا بوس کردن را انجام بدهی، مجبور نیستی حرفش را گوش کنی. فقط بگو : من نمی خواهم این کار را انجام بدهم: یا نمی خواهم این بازی را بکنم. یا می خواهم به خانه بروم. اگر کسی از تو خواست تا درباره چیزی راز داری کنی، معمولا به خاطر اینست که او می داند مامان از فهمیدن آن عصبانی خواهد شد.
• بنابراین کار غلطی است که از تو بخواهند چیزی را به مامان نگویی. من باید همه رازهای تو را بدانم، بخصوص آنهایی که ناراحتت می کند. . اگر شخصی به تو بگوید در صورت فاش کردن رازی به زندان یا جهنم می روی ، بدجنس است و دروغ می گوید. او فقط برای ترساندن تو این را می گوید. نگران نباش مامان می تواند همه چیز را درست کند. و تو اصلا سرزنش نمی شوی. هیچ کسٍ هیچ وقت نخواهد فهمید که تو درباره او با من صحبت کرده ای. تو همیشه می توانی به من اعتماد کنی.

پاسخها برای سنین 11-8 سال:

• بعضی از آدم بزرگها دوست دارند با کودکان؛ پسر یا دختر، کارهایبد انجام بدهند. آنها آدمهای بدی هستند و این کار نیز بسیار غلط است. این آدمها فکر می کنند چون بزرگتر و قویتر از کسی هستند می توانند او را مجبور به انجام هر کاری بکنند، این اصلا درست نیست. این خلاف قانون است و پلیس بالاخره آنها را دستگیر و زندانی می کند.
• اگر کسی سعی کند بدن تو را به شیوهبدی لمس کند یا از تو بخواهد بدن او را لمس کنی. حتی اگر فردی از خانواده خودمان باشد، آنچه را به تو گفتم به او بگو. تو هیچ وقت نباید حرف او را گوش کنی. حتی اگر هدیه ها و جایزه های بزرگی به تو پیشنهاد بکند.
• اگر احساس می کنی که شخصی به تو علاقه خاصی دارد و ممکن است سعی کند تماسهای مشکوکی با تو داشته باشد، فورا به مامان بگو تا من ترتیبی بدهم که تو دیگر هیچ وقت با او تنها نمانی. بعضی بچه ها فکر می کنند که اگر اتفاق بدی برای آنها بیافتد تقصیر خودشان است ، اما تو باید بدانی که اگر یک آدم بزرگ یا دختر یا پسر بزرگتر سعی کند کار بدی مانند این انجام بدهد، هرگز تقصیر از کودک نیست.

تماس های خوب/ تماس های مشکوک/ تماس های بد

• بغل کردن
• گرفتن دستها
• نوازش کردن موها
• بوس کردن
• ضربه ملایم به پشت برای تحسین
• معاینه توسط پزشک نیشگون گرفتن
• قلقلک و لمس نقاط خصوصی بدن
• دست دان همراه با نیشگون گرفتن دست
• مالیدن پشت و کمر
• بغل کردن طولانی مدت نیشگون گرفتن پاها و وسط پاها
• نوازش ناحیه تناسلی
• مالیدن پشت و کمر یا هر نقطه از بدن به پشت و باسن
• دست زدن به ناحیه تناسلی و سینه ها

منابع :

• جزوه سازمان بهداشت جهانی: اصول برخورد با سو استفاده جنسی
• درسنامه اختلالات جنسی، تالیف: دکتر شایسته جهانفر، میترا مولائی نژاد
• پرسشهای کودکانه و پاسخ آنها: دکتر میریام استوپارد
• ترجمه: دکتر فرهاد سوری